Τα συνέδρια του κόμματος, οι αρχηγοί που έγραψαν τη δική τους ιστορία και η σημερινή μετάλλαξή του.
Οι στίχοι της Αφροδίτης Μάνου και του Γιάννη Μηλιώκα από το τραγούδι «Ροζ» θα μπορούσαν να περνάνε από το μυαλό πολλών συνέδρων που βρέθηκαν στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού για το Διαρκές Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ.
Στον χώρο, άλλωστε, βρίσκονταν οι «παλιοί» του ΚΚΕ Εσ. και της ΕΑΡ, οι εκπρόσωποι από τα πέτρινα χρόνια της δεκαετίας του 1990, τα στελέχη της σκληροτράχηλης γενιάς του 2000 και φυσικά όλοι εκείνοι που έγιναν οργανικό κομμάτι του κόμματος μετά τη διεύρυνση της δεκαετίας του 2010. Αυτές οι τέσσερις «φυλές» του ΣΥΡΙΖΑ καλούνται σε μια πρωτόγνωρη διαδικασία να αποδείξουν πως μπορούν να συνυπάρξουν, να συνθέσουν και να καταλήξουν στον υποψήφιο αρχηγό τους.
Τα διαφορετικά όνειρα με τα οποία άρχισαν και με τα οποία πορεύτηκαν στην πολιτική ζωή τους αυτή τη φορά θα «πλυθούν» μαζί, θέλοντας και μη. Μόνο που, εν αντιθέσει με το τραγούδι, κανένας δεν ξέρει τι χρώμα θα έχει ο ΣΥΡΙΖΑ μετά το τέλος αυτής της διαδικασίας. Το μόνο σίγουρο, ωστόσο, είναι πως το συνέδριο αυτό δεν θύμιζε σε τίποτα τις διαδικασίες του παρελθόντος.
Σε μια μεγάλη μερίδα κόσμου, που βίωσε όλο αυτό το «ταξίδι» από το πολιτικό ναδίρ στο ζενίθ και πάλι πίσω, η διαδικασία του Σαββάτου και της Κυριακής προκάλεσε ένα σχετικό μούδιασμα. Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης θα κληθεί για πρώτη φορά μετά το 2008 να διαχειριστεί μια πολιτική διαδικασία, από την οποία ο Αλέξης Τσίπρας θα είναι απών.
Για τα κόμματα εξουσίας, όπως η Νέα Δημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ, η εναλλαγή προσώπων στη θέση του προέδρου ή η ανάδειξη νέας ηγετικής ομάδας είναι μια συνήθης διαδικασία. Για τον ΣΥΡΙΖΑ, όμως, τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά, καθώς ο Αλέξης Τσίπρας όχι μόνο συνέδεσε το όνομά του με την πορεία του κόμματος, αλλά το στιγμάτισε, και μάλιστα βαθιά.
Από τα ταραγμένα χρόνια του 2008, όταν και έδωσε το σύνθημα ώστε το κόμμα να γίνει οργανικό κομμάτι στις πορείες για τον θάνατο του Γρηγορόπουλου, ως το σύνθημα για κυβέρνηση της Αριστεράς, που τον έκανε αντιπολίτευση, και την επιλογή του να συγκυβερνήσει με τον Πάνο Καμμένο και τους Ανεξάρτητους Ελληνες ως την προσωπική του απόφαση το 2019 να στρέψει το τιμόνι του κόμματος προς την Κεντροαριστερά και τον χώρο της σοσιαλδημοκρατίας, ο Τσίπρας ήταν ο εγκέφαλος του κόμματος και ο απόλυτος ρυθμιστής των πολιτικών αποφάσεων και των στρατηγικών επιλογών.
Νέα συνθήκη
Η απουσία του Αλέξη Τσίπρα από το προσκήνιο του ΣΥΡΙΖΑ ήταν αρκετή για να διαλύσει όσα είχαμε μέχρι πρότινος ως δεδομένα με τις τάσεις και τις ομάδες εντός του κόμματος. Η πλειοψηφία των λεγόμενων «προεδρικών» έσπασε σε κομμάτια, η τάση των «53» αποσυσπυρώθηκε, ενώ η Εφη Αχτσιόγλου πήρε τη στήριξη από «στρατηγούς» που ανήκαν σε διαφορετικά ιδεολογικά ρεύματα.
Για ορισμένους η κατάσταση αυτή αποτυπώνει μια αποπολιτικοποίηση των πολιτικών διαδικασιών του ΣΥΡΙΖΑ. Για άλλους, όμως, είναι αποτέλεσμα της απουσίας του Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος ως το πλέον ισχυρό πρόσωπο μπορούσε να συσπειρώνει γύρω του, αλλά και απέναντι του. Ολα τα παραπάνω συνηγορούν σε ένα συμπέρασμα: αυτό ήταν το πρώτο συνέδριο μετά το 2008 όπου οι αποφάσεις δεν ελήφθησαν με γνώμονα το αν είναι υπέρ ή κατά των προτάσεων Τσίπρα.
Και αυτή ακριβώς η νέα συνθήκη είναι που έχει κάνει τους άλλοτε στρατηγούς του ΣΥΡΙΖΑ να μιλούν αλλά να μην μπορούν να συγκεντρώσουν και να ελέγξουν εύκολα τον στρατό τους. Είναι πιο εύκολο, άλλωστε, να ελέγξεις ένα σώμα θέτοντας ένα απτό δίπολο και διαφορετικό να επιχειρείς από την αρχή να καλλιεργήσεις μια πολιτική συμφωνία, η οποία μάλιστα θα δομείται πάνω σε ένα πρόσωπο.
Αλλαγή δεδομένων
Η δόση του «gossip» και του «lifestyle» που φέρνουν μαζί τους -σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό- οι υποψήφιοι πρόεδροι του ΣΥΡΙΖΑ σίγουρα ξενίζει πολλούς και πολλές που προέρχονται από τα πέτρινα χρόνια του Συνασπισμού. Η αλήθεια είναι πως ποτέ άλλοτε στην ιστορία αυτού του κόμματος οι επίδοξοι αρχηγοί του δεν επένδυσαν τόσο πολύ στο κομμάτι της επικοινωνίας, των social media και της προσωπικής τους προβολής.
Οι μάχες και οι συγκρούσεις για την κυριαρχία εντός του κόμματος γίνονταν με πιο ορθόδοξους -κομμουνιστικά- όρους. Πολιτική ηγεμονία, οργανωτική κυριαρχία και εν τέλει επικράτηση ή ήττα ήταν η παλιά διαδρομή. Στην πραγματικότητα, μάλιστα, πολλές φορές προτού καν ξεκινήσει ένα συνέδριο οι αριθμοί είχαν μιλήσει και το τέλος έμοιαζε προδιαγεγραμμένο.
Σήμερα, η κατάσταση είναι τελείως διαφορετική, καθώς τα κομματικά επιτελεία δεν μπορούν να «ελέγξουν» ένα σώμα ψηφοφόρων που μπορεί να φτάσει και τους 100.000, κλήθηκαν να μιλήσουν σε ένα κοινό που μπορεί να μην έχει καμία σχέση με το κόμμα και εν τέλει να αντιμετωπίσουν ένα συνέδριο και μια εκλογή για την προεδρεία ως μια δυνάμει εθνική εκλογή.
Οπως είναι λογικό, αυτή η νέα κατάσταση, που δεδομένα έχει έρθει και στον ΣΥΡΙΖΑ, δημιουργεί περισσότερη ανάγκη για επικοινωνία, παρά για πολιτικό διάλογο και αντιπαραθέσεις. Και αν μέχρι αυτή την εβδομάδα τα πράγματα έμοιαζαν ελεγχόμενα, η υποψηφιότητα του νεαρού επιχειρηματία Στέφανου Κασσελάκη τάραξε τα νερά.
Στέφανος Κασσελάκης, ο… ταραχοποιός
Ο ίδιος, μη όντας μέλος του κόμματος, έθεσε υποψηφιότητα για την προεδρεία του κόμματος, προκαλώντας πολλές συμπάθειες, αλλά και αντιπάθειες στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ. Η περίπτωση, όμως, του Κασσελάκη και η τόσο εύκολη ταύτιση που δημιούργησε σε μια μερίδα κόσμου χωρίς καν να τον έχει ακούσει ή δει να πολιτεύεται αποδεικνύει πως το φαινόμενο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται σε πραγματική μετάβαση, καθώς μια τέτοια υποψηφιότητα πριν από 10 ή 15 χρόνια δεν θα έφτανε ούτε μέχρι τον ημιώροφο της Κουμουνδούρου.
Δαμανάκη: Από την ανάληψη της ηγεσίας στην παραίτηση
Η ιστορία των συνεδρίων των κομμάτων της Αριστεράς είχε πάντα ιδιαίτερο ενδιαφέρον, πλούσιο παρασκήνιο και έντονες αντιπαραθέσεις. Ακόμα και αν η προοπτική της εξουσίας ήταν πάντα μακρινή, τα συνέδρια της Αριστεράς πάντα τραβούσαν το δημοσιογραφικό ενδιαφέρον.
Μαρία Δαμανάκη
Η ιστορία των συνεδρίων του Συνασπισμού αρχίζει το μακρινό 1992, όταν η Μαρία Δαμανάκη καταφέρνει να ισορροπήσει μεταξύ της ομάδας Ανδρουλάκη, που ήθελε ο Συνασπισμός να στραφεί προς το ΠΑΣΟΚ, και της ομάδας Παπαγιαννάκη, που ήταν αρνητική προς ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Εν τέλει, σε αυτό το πρώτο ιδρυτικό συνέδριο, η Μαρία Δαμανάκη από κοινού με την πλειοψηφία των στελεχών του κόμματος κρατούν μια ενδιάμεση στάση κερδίζουν και η ίδια αναλαμβάνει την ηγεσία του κόμματος, με 79 ψήφους από τα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής.
Στο δεύτερο (έκτακτο) συνέδριο του κόμματος, περίπου έναν χρόνο μετά, τίθεται εκ νέου ζήτημα ηγεσίας, καθώς η Μαρία Δαμανάκη μετά την εκλογική αποτυχία παραιτείται. Εκεί βγαίνουν για πρώτη φορά τα… μαχαίρια, καθώς την προεδρία του κόμματος διεκδικούν ο Αλέκος Αλαβάνος, ως εκφραστής της αριστερής πτέρυγας, ο Νίκος Κωνσταντόπουλος, ο Φώτης Κουβέλης και ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης. Παρότι ο πρώτος κερδίζει την πρώτη ψηφοφορία, οι υπόλοιποι τρεις συνασπίζονται και δίνουν το δαχτυλίδι στον Νίκο Κωνσταντόπουλο.
Η κυριαρχία Κωνσταντόπουλου και η επιστροφή Αλαβάνου
Η κυριαρχία του Νίκου Κωνσταντόπουλου κράτησε περίπου δέκα χρόνια στον Συνασπισμό, προσφέροντας μια σταθερή παρουσία του Συνασπισμού στη Βουλή. Οταν ο ίδιος αποφάσισε να αποσυρθεί, τότε όλοι γνώριζαν πως ο επόμενος αρχηγός θα είναι ο Αλέκος Αλαβάνος.
Αλλωστε στα τελευταία χρόνια του Νίκου Κωνσταντόπουλου η αριστερή πτέρυγα του κόμματος, με σύμμαχο τη Νεολαία Συνασπισμού, υπό τον Αλέξη Τσίπρα, είχε καταφέρει να κυριαρχήσει, να ελέγξει το κόμμα και εν τέλει να επιβάλει τον δικό της αρχηγό. Στο 4ο Συνέδριο του κόμματος ο Αλέκος Αλαβάνος κατάφερε να επιβεβαιώσει την αριστερή στροφή του κόμματος, κερδίζοντας όχι μόνο οργανωτικά, αλλά και πολιτικά το συνέδριο, θέτοντας έτσι στο περιθώριο αυτό που αργότερα θα ονομαζόταν «ανανεωτική πτέρυγα».
Αυτό το επιβεβαιώνουν και οι αριθμοί, καθώς ο Αλέκος Αλαβάνος επικράτησε έναντι του Μιχάλη Παπαγιαννάκη με ποσοστό 58,5%-33,2%. Στα χρόνια αυτά, ο Αλέκος Αλαβάνος αναθέρμανε τη συνεργασία με τις δυνάμεις που θα συγκροτούσαν τον μετέπειτα ΣΥΡΙΖΑ και εν τέλει έδωσε ώθηση στη νεότερη γενιά στελεχών του κόμματος και φυσικά στον ίδιο τον Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος θα βρισκόταν στο τιμόνι του κόμματος τέσσερα χρόνια αργότερα.
Στον αστερισμό του Αλέξη Τσίπρα
Το 2007, ο Αλέκος Αλαβάνος, βλέποντας το… νέο αίμα του κόμματος να έρχεται με φόρα, αποφασίζει να παραμερίσει και να προτείνει για νέο πρόεδρο του κόμματος τον Αλέξη Τσίπρα. Στο 5ο Συνέδριο του Συνασπισμού, που πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο του 2008, ο Αλέξης Τσίπρας έπειτα από μια σκληρή αλλά… προδιαγεγραμμένη μάχη με τον Φώτη Κουβέλη εκλέγεται πρόεδρος του κόμματος, με ποσοστό 70%.
Αλέξης Τσίπρας, ο μεγάλος απών
Στα χέρια του Τσίπρα, ο οποίος είχε την αμέριστη στήριξη της αριστερής πλειοψηφίας του κόμματος, ο Συνασπισμός θα οδηγηθεί στους δρόμους της οργής και των κινημάτων, παίρνοντας νεολαιίστικα χαρακτηριστικά λίγο προτού στρέψει το ενδιαφέρον του στην υπόθεση της διακυβέρνησης του τόπου.
Διάσπαση και φυγή προς τα εμπρός
Η αριστερή στροφή του κόμματος, σε συνδυασμό με τη στάση του ΣΥΡΙΖΑ έναντι των Μνημονίων, βαθαίνει το χάσμα μεταξύ «Αριστερής Πτέρυγας» και «Ανανεωτικών», η οποία στο 6ο Συνέδριο θα οδηγήσει και σε διάσπαση.
Τον Ιούνιο του 2010, στο 6ο Συνέδριο του Συνασπισμού, η «Ανανεωτική Πτέρυγα», με επικεφαλής τον Φώτη Κουβέλη, αποχωρεί από το κόμμα, ιδρύοντας τη Δημοκρατική Αριστερά. Τρία χρόνια μετά, τον Ιούλιο του 2013, πραγματοποιήθηκε το 1ο (Ιδρυτικό) Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, παρουσία περίπου 3.500 συνέδρων, με στόχο τη μετατροπή του σχήματος σε ενιαίο κόμμα.
Εκεί η μάχη δόθηκε μεταξύ του Αλέξη Τσίπρα και του Παναγιώτη Λαφαζάνη για το νόμισμα και τη σχέση του κόμματος με την Ευρώπη, με τα αποτελέσματα να είναι γνωστά. Τρία χρόνια αργότερα, τον Οκτώβριο του 2016, πραγματοποιείται το 2ο Συνέδριο του Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς.
Στο συνέδριο αυτό ο Αλέξης Τσίπρας επιβεβαίωσε την κυριαρχία του και αυτό αποτυπώθηκε από το 97,8% των συνέδρων που τον ψήφισε ως πρόεδρο. Χαρακτηριστική στιγμή που επιβεβαιώνει τον παραπάνω ισχυρισμό είναι η στιγμή που ο Αλέξης Τσίπρας διαφωνεί με την ψήφο των συνέδρων, ανεβαίνει στο βήμα και λέει στο σώμα των συνέδρων «μάλλον δεν καταλάβατε τι σας είπα», ζητώντας μάλιστα στη συνέχει από το σώμα να ξαναψηφίσει τη συγκεκριμένη πρόταση, όπως και εν τέλει έγινε και το συνέδριο τάχθηκε μαζί του, κάνοντας μια πρωτοφανή κωλοτούμπα.
#np2023 #pdm2882
