Μια μέρα σαν σήμερα, 16 Οκτωβρίου του 1793, η Μαρία Αντουανέτα, η βασίλισσα της Γαλλίας εκτελείται στην Place de la Revolution σημερινή Place de la Concorde. Το πλήθος παραληρεί, ο δήμιος έχει ιδρώσει και ένα κομψό και ωραίο κεφάλι μιας 37χρονης γυναίκας πέφτει στο καλάθι της Ιστορίας…
Η Μαρία Αντουανέτα, η τελευταία βασίλισσα της Γαλλίας πριν από την Γαλλική Επανάσταση έχει μείνει στην Ιστορία για δυο φράσεις της. Η πρώτη – που δεν την είπε ποτέ – ήταν: «Qu’ils mangent de la brioche» που σημαίνει «Ας φάνε παντεσπάνι» και ήταν η απάντησή της όταν την ενημέρωσαν ότι οι χωρικοί δεν είχαν να φάνε ψωμί.
Η γαλλική φράση αναφέρει το brioche, ένα ψωμάκι εμπλουτισμένο με βούτυρο και αυγά, που θεωρείται πολυτελές. Η φράση της Μαρίας Αντουανέτας διαδόθηκε για να καταδείξει είτε την επιπόλαιη περιφρόνηση της για τους πεινασμένους αγρότες είτε την κακή κατανόηση της κατάστασής τους.
Ενώ η φράση αποδίδεται στη Μαρία Αντουανέτα, υπάρχουν αναφορές σε αυτήν πριν από τη Γαλλική Επανάσταση , που σημαίνει ότι είναι αδύνατο το απόσπασμα να προέρχεται από την Αντουανέτα και είναι απίθανο να ειπώθηκε από αυτήν.
Η φράση εμφανίζεται γραμμένη στο έκτο βιβλίο του Ζαν Ζακ Ρουσώ «Confessions« (Εξομολογήσεις), του οποίου τα έξι βιβλία γράφτηκαν το 1765 και εκδόθηκαν το 1782. Η Γαλλική Επανάσταση αρχίζει το 1789. Στο βιβλίο, ο Ρουσώ αφηγείται ένα επεισόδιο στο οποίο έψαχνε ψωμί για να συνοδεύσει κάποιο κρασί που είχε κλέψει. Νιώθοντας πολύ κομψά ντυμένος για να πάει σε ένα συνηθισμένο αρτοποιείο, θυμήθηκε τα λόγια μιας μεγάλης πριγκίπισσας: «Εν τέλει θυμήθηκα τη λύση μιας μεγάλης πριγκίπισσας, η οποία, όταν της είπαν ότι οι χωρικοί δεν είχαν ψωμί, απάντησε: «Τότε ας φάνε μπρίος»… Τα υπόλοιπα τα ανέλαβε ο αστικός μύθος και τα μετουσίωσε σε Ιστορία..
Η τελευταία συγγνώμη
Όμως η βασίλισσα, που καρατομήθηκε μια μέρα σαν σήμερα, είπε και κάτι άλλο, που αυτό πράγματι είχε βγει από τα χείλη της – τουλάχιστον όπως λένε οι ιστορικοί – και ήταν το τελευταίο που ειπώθηκε, αφού λίγα λεπτά αργότερα το κομψό και καλοχτενισμένο κεφάλι της θα έπεφτε στο καλάθι του δημίου.
Η Μαρία Αντουανέτα είπε λοιπόν καθώς ανέβαινε τα σκαλοπάτια του ικριώματος: «Pardonnez moi, monsieur. Je ne l’ai pas fait expres» που σήμαινε «Συγνώμη κύριε, δεν το έκανα επίτηδες», και το είπε ταπεινά αφού πάτησε κατά λάθος το παπούτσι του δήμιου της!
Κι εδώ όμως αμφισβητήθηκε, όχι η φράση της, αλλά η αγαθή της πρόθεση, το ότι πάτησε κατά λάθος, δηλαδή, το πόδι του ανθρώπου που περίμενε να λύσει το σχοινί της γκιλοτίνας. Οι κακές γλώσσες λένε ότι τον πάτησε για να του δείξει ποιος ήταν ο κυρίαρχος, κι ας έμενε δίχως κεφάλι μετά.
Ό,τι και να έγινε, η Μαρία Αντουανέτα πέρασε στην Ιστορία με ή χωρίς κεφάλι, τον δήμιο δεν τον θυμούνται ούτε… τα κόκκαλα των απογόνων του και οι φράσεις της βασίλισσας της Γαλλίας ακόμα συζητούνται κι ας μην τις ξεστόμισε ποτέ!. Άρα ποιος ήταν ο κυρίαρχος; Ε;
#np2022 #pdm2882
